飯田橋駅東口の近辺で外濠は北からの神田川(旧称江戸川)と合流し、以東も神田川と呼ばれる。この部分は完全に人工的な水路である(本来の川筋は日本橋川(前述)である)。御茶ノ水駅近辺など、両岸に高い崖を見せ、北から南へ延びる尾根筋(神田山、駿河台)を強引に横断したものであることを物語る。現在まで暗渠化されることもなく、ゆたかな水面を維持し、東京の都市景観の大切な一要素となっている。
往時、隅田川までの間にさらに3つの門(小石川門、筋違門、浅草門(浅草橋門))があり、また水道橋、昌平橋をはじめいくつかの橋も架けられていた。
御茶ノ水橋から東の神田川
東方から望んだ往時の浅草門、現在の浅草橋とほぼ同じ位置にあった
脚注[脚注の使い方]^ “ひらめきブックレビュー 水を生かして制する「お堀」の智恵 家康の江戸に学ぶ 『徳川家康の江戸プロジェクト』”. NIKKEI STYLE (2019年2月6日). 2019年3月31日閲覧。
^ 『東京人』2019年1月号 p.19 - 20
^ 『東京人』2019年1月号 p.24
^ 川と掘割20の跡を辿る江戸東京歴史散歩
^ 『東京人』2019年1月号 p.29
^ 外堀のヘドロ除去へ 「気持ちよく五輪迎えたい」 毎日新聞(2018年1月16日)2018年1月20日閲覧
^ 『東京人』2019年1月号 p.82
^ 『東京人』2019年1月号 p.84
^ 大日本地誌大系
^ 錦絵でたのしむ江戸の名所 千代田区 > 弁慶堀
^ 『東京人』2019年1月号 p.31
^ 『東京人』2019年1月号 p.42
^ 『東京人』2019年1月号 p.19
参考文献
鈴木理生『幻の江戸百年』(『ちくまライブラリー』57)、筑摩書房、1991年6月。.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation.cs-ja1 q,.mw-parser-output .citation.cs-ja2 q{quotes:"「""」""『""』"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:#d33}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:#d33}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#3a3;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}ISBN 4-480-05157-0