吸虫綱 Trematoda
ミズウオの腸に寄生していた巨大な Botulus microporus
分類
吸虫(きゅうちゅう、英: fluke、学名:Trematoda)は、扁形動物門吸虫綱に属する動物の総称で、寄生虫の1種。ジストマ、二口虫とも言われる。この名は口吸盤と腹吸盤の両方とも口だと思って、di (2) stoma(口)と呼んだことに起因するが、英語の「Distoma」というのは肝蛭類に限る。
寄生動物で、魚類から陸上脊椎動物まで、多くの動物を最終宿主とするものが知られている。人間を宿主とするものには、肺吸虫(ウェステルマン肺吸虫)や肝吸虫、腸管吸虫、横川吸虫、日本住血吸虫などがある。これらの吸虫が人体におよぼす病害については肺吸虫症や肝吸虫#肝吸虫症などを参照されたい。また、中間宿主であるサワガニ、モクズガニなどの項も参照のこと。 楯吸虫亜綱 Aspidogastrea 二生亜綱
分類
楯吸虫亜綱(単生吸虫亜綱)
タテキュウチュウ目 Aspidocotylea
スチココチルス目 Stichocotylida
二生亜綱(二生吸虫亜綱)
卵 → ミラシジウム → スポロシスト → レジア → セルカリア → メタセルカリア → 成虫
となっている。一部を欠くものもある。幼生が単為発生的に増殖するものも多い。
形態形質に基づく分類体系の例としては以下のようなものがあるが、これは生物の系統を反映していない。
アジゲア目 Azygiida - ある種の魚類に寄生するものが知られている。
棘口吸虫目 Echinostomida - 肝蛭、浅田棘口吸虫
後睾吸虫目 Opisthorchiida - 横川吸虫、肝吸虫
斜睾吸虫目 Plagiorchiida - ウェステルマン肺吸虫、槍形吸虫
有壁吸虫目(ジュウケツキュウチュウ目) Strigeidida - 日本住血吸虫、ロイコクロリディウム
分子系統解析に基づく体系(Olson et al., 2003)では、大部分を斜睾吸虫目 Plagiorchiidaにまとめ、日本住血吸虫やロイコクロリディウムなど一部をDiplostomidaとしている。科レベルの分類はおおまかには以前の通りである。[1]
Diplostomida目 Olson et al., 2003
Diplostomata亜目 Olson et al., 2003
ブラキライマ上科 Brachylaimoidea Joyeux & Foley, 1930
ブラキライマ科 Brachylaimidae Joyeux & Foley, 1930
Leucochloridiidae科 Poche, 1907
Diplostomoidea上科 Poirier, 1886
Brauninidae科 Wolf, 1903
Cyathocotylidae科 Muhling, 1898
重口吸虫科 Diplostomidae Poirier, 1886
Proterodiplostomidae科 Dubois, 1936
Strigeidae科 Railliet, 1919
住血吸虫上科 Schistosomatoidea Stiles & Hassall, 1898
Aporocotylidae科 Odhner, 1912
住血吸虫科 Schistosomatidae Stiles & Hassall, 1898
Spirorchiidae科 Stunkard, 1921
斜睾吸虫目 Plagiorchiida La Rue, 1957
Apocreadiata亜目 Olson et al., 2003
Apocreadioidea上科 Skrjabin, 1942
Apocreadiidae科 Skrjabin, 1942
Bivesiculata亜目 Olson et al., 2003
Bivesiculoidea上科 Yamaguti, 1934
Bivesiculidae科 Yamaguti, 1934
Bucephalata亜目 La Rue, 1957
Bucephaloidea上科 Poche, 1907
Bucephalidae科 Poche, 1907
Nuitrematidae科 Kurochkin, 1975
Gymnophalloidea上科 Odhner, 1905
Botulisaccidae科 Yamaguti, 1971
Fellodistomidae科 Nicoll, 1909
Gymnophallidae科 Odhner, 1905
Tandanicolidae科 Johnston, 1927
棘口吸虫亜目 Echinostomata La Rue, 1926
棘口吸虫上科 Echinostomatoidea Looss, 1902
Calycodidae科 Dollfus, 1929
Cyclocoelidae科 Stossich, 1902
Echinochasmidae科 Odhner, 1910
棘口吸虫科 Echinostomatidae Looss, 1899
Eucotylidae科 Cohn, 1904
蛭状吸虫科 Fasciolidae Railliet, 1895
Himasthlidae科 Odhner, 1910
Philophthalmidae科 Looss, 1899
裸口吸虫科 Psilostomidae Looss, 1900
Rhytidodidae科 Odhner, 1926
Typhlocoelidae科 Harrah, 1922
Haplosplanchnata亜目 Olson et al., 2003
Haplosplanchnoidea上科 Poche, 1925
Haplosplanchnidae科 Poche, 1926
Hemiurata亜目 Skrjabin & Guschanskaja, 1954
Azygioidea上科 Luhe, 1909
Azygiidae科 Luhe, 1909
Hemiuroidea上科 Looss, 1899
Accacoeliidae科 Odhner, 1911
Bathycotylidae科 Dollfus, 1932
Derogenidae科 Nicoll, 1910
Dictysarcidae科 Skrjabin & Guschanskaja, 1955
ディディモゾーン科 Didymozoidae Monticelli, 1888
Gonocercidae科 Skrjabin & Guschanskaja, 1955
Hemiuridae科 Looss, 1899
Hirudinellidae科 Dollfus, 1932
Isoparorchiidae科 Travassos, 1922
Lecithasteridae科 Odhner, 1905
Ptychogonimidae科 Dollfus, 1937
Sclerodistomidae科 Odhner, 1927
Sclerodistomoididae科 Gibson & Bray, 1979
Syncoeliidae科 Looss, 1899
Heronimata亜目 Skrjabin & Schulz, 1937
Heronimoidea上科 Ward, 1918
Heronimidae科 Ward, 1918
Lepocreadiata亜目 Olson et al., 2003
Lepocreadioidea上科 Odhner, 1905
Aephnidiogenidae科 Yamaguti, 1934
Deropristidae科 Cable & Hunninen, 1942
Enenteridae科 Yamaguti, 1958
Gorgocephalidae科 Manter, 1966
Gyliauchenidae科 Fukui, 1929
Lepidapedidae科 Yamaguti, 1958
Lepocreadiidae科 Odhner, 1905
Liliatrematidae科 Gubanov, 1953
Monorchiata亜目 Olson et al., 2003
Monorchioidea上科 Odhner, 1911
Lissorchiidae科 Magath, 1917
Monorchiidae科 Odhner, 1911
Opisthorchiata亜目 La Rue, 1957
後睾吸虫上科 Opisthorchioidea Braun, 1901
Cryptogonimidae科 Ward, 1917
異形吸虫科 Heterophyidae Leiper, 1909
後睾吸虫科 Opisthorchiidae Looss, 1899
Pronocephalata亜目 Olson et al., 2003
Paramphistomoidea上科 Fischoeder, 1901
Cladorchiidae科 Fischoeder, 1901
Mesometridae科 Poche, 1926
Microscaphidiidae科 Looss, 1900
双口吸虫科 Paramphistomidae Fischoeder, 1901
Pronocephaloidea上科 Looss, 1899
Labicolidae科 Blair, 1979
Notocotylidae科 Luhe, 1909
Nudacotylidae科 Barker, 1916
Opisthotrematidae科 Poche, 1926
Pronocephalidae科 Looss, 1899
Rhabdiopoeidae科 Poche, 1926
Transversotremata亜目 Olson et al., 2003
Transversotrematoidea上科 Witenberg, 1944
Transversotrematidae科 Witenberg, 1944
Xiphidiata亜目 Olson et al., 2003
Allocreadioidea上科 Looss, 1902
Acanthocolpidae科 Luhe, 1906
Allocreadiidae科 Looss, 1902
Batrachotrematidae科 Dollfus & Williams, 1966
Brachycladiidae科 Odhner, 1905
Opecoelidae科 Ozaki, 1925
Gorgoderoidea上科 Looss, 1901
Callodistomidae科 Odhner, 1910
二腔吸虫科 Dicrocoeliidae Looss, 1899
Gorgoderidae科 Looss, 1899
Haploporoidea上科 Nicoll, 1914
Atractotrematidae科 Yamaguti, 1939
Haploporidae科 Nicoll, 1914
Microphalloidea上科 Ward, 1901
Diplangidae科 Yamaguti, 1971
Exotidendriidae科 Mehra, 1935
Faustulidae科 Poche, 1926
Microphallidae科 Ward, 1901
Pachypsolidae科 Yamaguti, 1958
Phaneropsolidae科 Mehra, 1935
Pleurogenidae科 Looss, 1899