ユキノシタ属
ダイモンジソウ(福島県飯豊山)
分類(APG III)
ユキノシタ属(ユキノシタぞく、学名:Saxifraga、和名漢字表記:雪の下属)はユキノシタ科の属の一つ。以前はバラ目に分類されていたが、APG植物分類体系ではユキノシタ目とされている。 多年草まれに一年草。植物体に腺毛が生じるものが多い。葉は落葉性で、単葉。萼片は基部で合着し、皿形ときに鐘形の萼筒になる。花は放射相称または左右相称で、左右相称のものの花弁は下側の2弁が他の3弁より長い。花弁はふつう5弁で、白色、黄色、淡紅色になり、しばしば紫色や濃黄色の斑点がある場合がある。雄蘂は10個。雌蕊はふつう2個の心皮からなるが、ときに3-6個のものがあり、子房は上位または中位。種子は小型の楕円形で多数ある[1]。 北半球の温帯から寒帯に約300種知られる。その他、数種がアフリカ、アジアの熱帯、南アメリカに分布する。日本には16種が分布し、うち、エゾノクモマグサ、フキユキノシタ、ジンジソウ、ハルユキノシタ、センダイソウ、エチゼンダイモンジソウの6種が日本固有種である[1]。 ユキノシタ属の亜属とされたチシマイワブキ亜属(subgenus Micranthes )について、秋山らは2012年にチシマイワブキ属
特徴
チシマイワブキ属の独立
種
日本に分布する種
ムカゴユキノシタ Saxifraga cernua L.
キヨシソウ
クモマグサ Saxifraga merkii Fisch. var. idsuroei (Franch. et Sav.) Engl. ex Matsum.
チシマクモマグサ Saxifraga merkii Fisch. var. merkii
シコタンソウ Saxifraga bronchialis L. subsp. funstonii (Small) Hulten var. rebunshirensis (Engl. et Irmsch.) H.Hara
ユウバリクモマグサ Saxifraga bronchialis L. subsp. funstonii (Small) Hulten var. yuparensis (Nosaka) T.Shimizu
エゾノクモマグサ Saxifraga nishidae Miyabe et Kudo
ヤマハナソウ Saxifraga sachalinensis F.Schmidt
ジンジソウ Saxifraga cortusifolia Siebold et Zucc. 分布:関東以西、四国、九州
ツルジンジソウ Saxifraga cortusifolia Siebold et Zucc. var. stolonifera (Makino) Koidz.
ハルユキノシタ Saxifraga nipponica Makino
ユキノシタ Saxifraga stolonifera Curtis
ホシザキユキノシタ Saxifraga stolonifera Curtis f. aptera (Makino) H. Hara
センダイソウ Saxifraga sendaica Maxim.
エチゼンダイモンジソウ Saxifraga acerifolia Wakab. et Satomi
ダイモンジソウ Saxifraga fortunei Hook.f. var. alpina (Matsum. et Nakai) Nakai
イズノシマダイモンジソウ Saxifraga fortunei Hook.f. var. jotanii (Honda) Wakab.
ウチワダイモンジソウ Saxifraga fortunei Hook.f. var. obtusocuneata (Makino) Nakai
ナメラダイモンジソウ Saxifraga fortunei Hook.f. var. suwoensis Nakai
日本近隣の国外の種
カラフトキヨシソウ Saxifraga exilis Stephan ex Sternb.
ヘラユキノシタ Saxifraga furumii Nakai
シロバナクロクモソウ Saxifraga manchuriensis (Engl.) Kom.
チョウセンユキノシタ Saxifraga octopetala Nakai
ヒメキヨシソウ Saxifraga rivularis L.
シベリアユキノシタ Saxifraga sibirica L.
ギャラリー@media all and (max-width:720px){.mw-parser-output .mod-gallery{width:100%!important}}.mw-parser-output .mod-gallery{display:table}.mw-parser-output .mod-gallery-default{background:transparent;margin-top:.3em}.mw-parser-output .mod-gallery-center{margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output .mod-gallery-left{float:left;margin-right:1em}.mw-parser-output .mod-gallery-right{float:right}.mw-parser-output .mod-gallery-none{float:none}.mw-parser-output .mod-gallery-collapsible{width:100%}.mw-parser-output .mod-gallery .title,.mw-parser-output .mod-gallery .main,.mw-parser-output .mod-gallery .footer{display:table-row}.mw-parser-output .mod-gallery .title>div{display:table-cell;text-align:center;font-weight:bold}.mw-parser-output .mod-gallery .main>div{display:table-cell}.mw-parser-output .mod-gallery .gallery{line-height:1.35em}.mw-parser-output .mod-gallery .footer>div{display:table-cell;text-align:right;font-size:80%;line-height:1em}.mw-parser-output .mod-gallery .title>div *,.mw-parser-output .mod-gallery .footer>div *{overflow:visible}.mw-parser-output .mod-gallery .gallerybox img{background:none!important}.mw-parser-output .mod-gallery .bordered-images .thumb img{outline:solid #eaecf0 1px;border:none}.mw-parser-output .mod-gallery .whitebg .thumb{background:#fff!important}
シコタンソウ
ハルユキノシタ
ユキノシタ
ダイモンジソウ
チシマイワブキ属として独立した主な種
クロクモソウ Micranthes fusca (Maxim.) S.Akiyama et H.Ohba var. kikubuki (Ohwi) S.Akiyama et H.Ohba ? (シノニム:Saxifraga fusca Maxim. subsp. kikubuki (Ohwi) Kitam.)
エゾクロクモソウ Micranthes fusca (Maxim.) S.Akiyama et H.Ohba var. fusca ? (シノニム:Saxifraga fusca Maxim. subsp. fusca)
チシマイワブキ Micranthes nelsoniana (D.Don) Small var. reniformis (Ohwi) S.Akiyama et H.Ohba - (シノニム:Saxifraga nelsoniana D.Don var. reniformis (Ohwi) H.Ohba)
タテヤマイワブキ Micranthes nelsoniana (D.Don) Small var. tateyamensis (H.Ohba) S.Akiyama et H.Ohba ? (シノニム:Saxifraga nelsoniana D.Don var. tateyamensis H.Ohba)
フキユキノシタ Micranthes japonica (H.Boissieu) S.Akiyama et H.Ohba - (シノニム:Saxifraga japonica H.Boissieu)
クモマユキノシタ Micranthes laciniata (Nakai et Takeda) S.Akiyama et H.Ohba - (シノニム:Saxifraga laciniata Nakai et Takeda)
チョウセンイワブキ Micranthes oblongifolia (Nakai) S.Akiyama et H.Ohba - (シノニム:Saxifraga oblongifolia Nakai)
クロクモソウ
フキユキノシタ
脚注[脚注の使い方]^ a b 『日本の野生植物 草本II 離弁花類』pp.168-172
^ ⇒日本のチシマイワブキ属の学名, 「植物研究雑誌The Journal of Japanese Botany」Vol.87 No.4 (August 2012)
^ ⇒Micranthes, 米倉浩司・梶田忠 (2003-)「BG Plants 和名?学名インデックス」(YList)